Evolutie van de mens

Bron voor deze presentatie is het boek van Arie Bos: Hoe de stof de geest kreeg.

Epigenetica: invloed op je genen!

Bij het begin van de les werden de volgende vragen gesteld:

• Welke factoren zijn van invloed op wie we zijn? Hierbij werd gerefereerd aan het nature / nurture debat
• Hoeveel invloed heb je daar zelf op? Daarmee vooral doelend op je erfelijke eigenschappen, die over het algemeen als onveranderlijk worden beschouwd.
• Is je eigen gezondheid en gedrag van invloed op de gezondheid van je kinderen en kleinkinderen? En hoe is dit genetisch bepaald?

Daarna keken we een TEDtalk van Courtney Griffins over epigenetica en beantwoorden we de volgende vragen (antwoorden onderaan de pagina):

1. Wat houdt het debat tussen nature and nurture in?
2. Waarom zijn een-eiige tweelingen zo belangrijk voor de wetenschap?
3. Waarom is het vreemd dat één ‘helft’ van een een-eiige tweeling asthma heeft of autisme en de ander niet?
4. Wat is ongeveer de lengte van alle DNA in één enkele menselijke cel?
5. Hoe wordt al dat DNA in een celkern opgeslagen?
6. Wat zijn histonen? 
7. Wat is chromatine? 
8. Wat is het ‘probleem’ wanneer DNA strak om de histonen gewikkeld zit?
9. Wat zijn epigenetische markeringen? 
10. Waarvoor coderen genen?
11. Wat onderscheidt een levercel van een spiercel, gegeven dat ze exact dezelfde DNA bevatten? 
12. Wat zijn stamcellen?
13. Welke factoren beïnvloeden het functioneren van de epigenetische markeringen?
14. Wat is de agouti-muis? En wat zijn de resultaten van het onderzoek met deze muis?
15. Op welke manier is je huidige leefstijl van invloed op kinderen en kleinkinderen die je misschien nog gaat krijgen? 
16. Op welke manier kan je huidige leefstijl van invloed zijn op je epigenoom?
17. Waarom is likken en knuffelen bij ratten zo belangrijk?
18. Wat betekent het dat epigenetische markeringen omkeerbaar zijn, of weggenomen kunnen worden?
19. Welke baanbrekende betekenis heeft epigenetica voor kankeronderzoek in verband met de ontdekking van tumor-onderdrukkende genen?
20. Wat kun jij nu doen om een positieve invloed uit te oefenen op je eigen genoom en wellicht dat van je kinderen?
21. Wat is zo nieuw aan de ontdekking van epigenetica als het gaat om hoe de wetenschap kijkt naar het leven?

Mocht je nog verder willen lezen, klik dan verder naar het volgende artikel van Kennislink.

1. 1.     Wat houdt het debat tussen nature and nurture in? De discussie over hoeveel van de uiterlijke kenmerken van een organisme zijn aangeboren (vanuit erfelijkheid) en hoeveel is aangeleerd door opvoeding en omstandigheden
2. 2.     Waarom zijn een-eiige tweelingen zo belangrijk voor de wetenschap? Zij hebben hetzelfde genotype, dus ieder verschil tussen tweelingen heeft een andere dan genetische oorsprong.
3. 3.     Waarom is het vreemd dat één ‘helft’ van een een-eiige tweeling asthma heeft of autisme en de ander niet? Zij hebben hetzelfde genotype, dus verwacht je dezelfde ziektes, of reactie op ziektes.
4. 4.     Wat is ongeveer de lengte van alle DNA in één enkele menselijke cel? 2 meter
5. 5.     Hoe wordt al dat DNA in een celkern opgeslagen? Opgerold rond histonen
6. 6.     Wat zijn histonen? Eiwit waar DNA omheen gewikkeld zit
7. 7.     Wat is chromatine? De combinatie van histonen en DNA
8. 8.     Wat is het probleem wanneer DNA strak om de histonen gewikkeld zit? Dan zijn de genen niet meer af te lezen
9. 9.     Wat zijn epigenetische markeringen? Zij zorgen ervoor dat DNA opgerold ligt of juist niet, dus of genen af te lezen zijn of niet. Methylgroepen voor de scheikundigen.
10. 10.  Waarvoor coderen genen? Op basis van genen worden eiwitten gemaakt
11. 11.  Wat onderscheidt een levercel van een spiercel, gegeven dat ze exact dezelfde DNA bevatten? Hun epigenetische markeringen
12. 12.  Wat zijn stamcellen? Cellen die nog niet gespecialiseerd zijn
13. 13.  Welke factoren beïnvloeden het functioneren van de epigenetische markeringen? Voedsel, medicijnen, stress,
14. 14.  Wat is de agouti-muis? En wat zijn de resultaten van het onderzoek met deze muis? Het agouti-gen van deze muis kan uitgezet worden door de muis voedsel te geven dat ervoor zorgt dat het gen wordt uitgezet door de markeringen, zodat de muis niet meer dik wordt
15. 15.  Op welke manier is je huidige leefstijl van invloed op kinderen en kleinkinderen die je misschien nog gaat krijgen? Slecht voedsel kan je sperma en eicellen beïnvloeden. Bv. door roken.  
16. 16.  Op welke manier kan je huidige leefstijl van invloed zijn op je epigenoom?
17. Bepaald voedsel en bepaalde gedragingen kunnen van invloed zijn op je hersenontwikkeling, vergelijkbaar met het voorbeeld bij muizen
18. 17.  Waarom is likken en knuffelen bij ratten zo belangrijk? Dat zorgt ervoor dat markeringen verwijderd worden die genen voor een bepaald hormoon afdekken
19. 18.  Wat betekent het dat epigenetische markeringen omkeerbaar zijn, of weggenomen kunnen worden? Het biedt nieuwe mogelijkheden voor medicijnen, ook een andere levensstijl kan op langere termijn van invloed zijn op je genoom
20. 19.  Welke baanbrekende betekenis heeft epigenetica voor kankeronderzoek in verband met de ontdekking van tumor-onderdrukkende genen? Kankerccellen hoeven niet meer vernietigd te worden, maar kunnen zodanig behandeld worden dat zij zelf weer de tumor gaan onderdrukken, omdat de belemmerende marekingen op het gen worden weggenomen.
21. 20.  Wat kun jij nu doen om een positieve invloed uit te oefenen op je eigen genoom en wellicht dat van je kinderen?
22. 21.  Wat is zo nieuw aan de ontdekking van epigenetica als het gaat om hoe de wetenschap kijkt naar het leven? Dat je zelf van invloed kunt zijn op je eigen genoom, en we dus niet meer volledig overgeleverd lijken aan wat er nu eenmaal in onze genen staat geschreven.

Evolutie van Planten

Afgelopen vrijdag hebben we verschillende kanten met elkaar vergeleken en de uiterlijke kenmerken onderzocht. Je vindt een samenvatting daarvan in onderstaand kader. 

Vraag was in welke volgorde deze planten zijn ontstaan tijdens de evolutie. Hierover zijn veel afbeeldingen te vinden op internet. Hieronder vind je er één. Dit heet een fylogenetische stamboom. In blauw is aangegeven wat een belangrijk onderscheidend kenmerk is tussen de verschillende groepen.

charofyten zijn wieren

bryophyten zijn mossen

ferns en allies zijn varens en 'bondgenoten', dus paardenstaarten

gymnosperms zijn naaktzadigen, waaronder de naaldbomen

angiosperma zijn bedektzadigen, waaronder bijvoorbeeld de grassen en loofbomen (de bloemen zijn inderdaad niet altijd even duidelijk of opvallend)

cuticle is opperhuid. Vaak een vettig beschermlaagje, bv. tegen uitdroging

vascular tissue is vaatweefsel

Darwin en zijn evolutietheorie

Weekdierpracticum

Vandaag hebben we een pijlinktvis en een mossel ontleed. Beide dieren behoren tot de stam van de weekdieren (Mollusca).

Als instructie bij dit practicum keken we een filmpje over de zeekat. De Zeekat is een inktvis die voorkomt in Nederlandse zeeën. Hij behoort tot de klasse van de koppotigen (Cephalopoda) binnen de stam van de weekdieren. Daar behoort ook de pijlinktvis toe. De mossel (Mytilus edulis) behoort tot de klasse van de Bivalvia (tweekleppigen).

Als instructie over hoe te werk te gaan, keken we de volgende filmpjes:
- over het ontleden van een pijlinktvis
- over het ontleden van een mossel

Een mooie doorsnede van de pijlinktvis staat op de website Barends Blik. Klik hier.

We hebben nog niet de powerpoint behandeld over bouw en taxonomie van weekdieren. De link naar de PPT vindt je wel alvast hier.

Toelichting bij dit plaatje vind je op de website van Barends Blik

Bron: www.10voorbiologie.nl

Planning van de presentaties

Presentatie van	Onderwerp	Datum	Tijd
Max Billie Zoë	evolutie van zoogdieren	woe 14 mrt	8.40
Lovis Wieske Mike	evolutie van het oog	woe 14 mrt	9.00
Meike Luna Muus	eilandtheorie	woe 14 mrt	9.20
Tiel Stefan Noa	evolutie van de hond	woe 14 mrt	9.40
Daan Joris Baune	evolutie van malaria	do 15 mrt	8.40
Maaike Larice Sven	antibiotica resistentie	do 15 mrt	9.00
Lisa Sarah-Lyn Fenisya	evolutie van haaien	do 15 mrt	9.20
Sterre Misha Benjamin	evolutie van de walvis	do 15 mrt	9.40

Endosymbiose

Donderdag 15 februari is de theorie van de endosymbiose besproken.
Meer hierover kun je vinden op

http://www.bioplek.org/animaties/celtotaal/evolutiecel.html