Je kunt kiezen uit de onderstaande lijst onderwerpen. Onderaan deze pagina is per onderwerp een aantal links gegeven waarmee je je onderzoek kunt beginnen.
Tips: Met name websites voor scholieren en websites van dierentuinen en musea hebben goed leesbare informatie.
Als je kiest voor de evolutie van een organisme moet de volgende onderdelen bevatten:
- Organisme: algemene inleiding met een beschrijving van jouw organisme (dier/bacterie/virus/plant), de verwanten die nu nog leven, de verwanten die zijn uitgestorven.
- Eigenschap/fenomeen: uitgebreide algemene inleiding met een beschrijving van jouw eigenschap of fenomeen.
- Een overzicht van waar het organisme voorkomt en waar het is ontstaan. Beschrijf hoe het organisme zich heeft verspreid en waarom dat mogelijk was.
- Een stamboom van het organisme, waarbij je zo goed mogelijk vertelt welke gebeurtenissen hebben geleid tot het ontstaan/uitsterven van de soorten uit de stamboom.
- Een samenvatting.
- Minimaal 3 vragen voor toehoorders / klasgenoten (om te kijken of ze goed geluisterd hebben :-).
Als jouw onderwerp niet een organisme is, maar een eigenschap of fenomeen dan zullen onderdeel twee en drie er voor jou anders uitzien. Zie de zoekvragen die we per onderwerp hebben geformuleerd voor extra informatie en vraag eventueel mij om sturing/inspiratie.
- Walvis
- Paard
- Olifanten
- Dinosauriërs
- Haaien
- Hond
- Kat
- Kip, vogels, schubben, veren
- Mensachtigen
- Planten
- HIV (virus)
- Eiland-evolutie (fenomeen)
- Seksuele selectie (fenomeen)
- Antibioticaresistentie (fenomeen)
- ‘Levende fossielen’ (fenomeen)
- Ontwikkeling van de duim (eigenschap)
- Adaptatie bij de mens (bijv. huidskleur; eigenschap)
- Rudimentaire organen (eigenschap)
- Biochemische evolutie
- Hoe langzaam gaat evolutie
- De evolutie van memen (culturele evolutie)
- Ouderdomsbepaling
- Alternatieve evolutie-theorieën
- Fossielen
- Evolutie ledematen gewervelde dieren
- Seizoensdimorfismen (waarom vlinders in de regentijd andere patronen hebben dan in de droge tijd)
- Selfish genes (waarom genen soms andere belangen hebben dan individuen
- Altruïsme vanuit evolutionair oogpunt
- Evolutie sluipwespen: geen seks, toch evolutie!
- Evolutie met een slakkengang: de mollusken, de weekdieren / de rol van toeval
- Schimmels en evolutie
- Evolutie cholera / de pest / andere bacterieziektes en invloed op evolutie mens (co-evolutie)
- Evolutie van zoogdieren
- Evolutie van het hart
- Evolutie geleedpotigen / insecten
- Evolutie zeehond / zeebeer / walrus, etc.
- Evolutie amfibieën, Ichthyostega, eerste landdieren
- Evolutie van het oog. Vergelijking tussen ogen van verschillende dieren
- Evolutie van Slangen
- Malaria
1) Walvis
- Zoekvraag: Hoe is het model Walvis ontstaan, waar stammen de walvissen van af?
- National Geographic Magazine Editie November 2001 (misschien in de bibliotheek?)
- https://www.youtube.com/watch?v=8cn0kf8mhS4
- http://dinosaurs.about.com/od/otherprehistoriclife/a/ancientwhales.htm (engels)
2) Paard
- Zie leskist.·
- De ontwikkeling van de poot van het paard. Bestuderen van de ontwikkeling van de poten aan de hand van afgietsels van fossielen.
- De ontwikkeling van de kaak en kiezen van het paard. Bestuderen van de ontwikkelingen van kiezen aan de hand van afgietsels van fossielen. Verband tussen vorm en afmetingen kiezen en de levenswijze vanuitgestorven uitgestorven paardachtigen.
- Met behulp van kaaklengte,kroonhoogte en kroonbreedte van de kiezen kan een stamboom van het paard gemaakt worden (theoretisch: getallen zijn gegeven).
- https://www.youtube.com/watch?v=qtX3ir4eWMM (engels)
- http://en.wikipedia.org/wiki/Evolution_of_the_horse (engels)
- http://edepot.wur.nl/142232
- http://www.bioplek.org/6ath/6ath_prct_evolutie.html
3) Olifanten
- Hoe zit de olifantenfamilie in elkaar. Hoe zit het met de uitgestorven familieleden? Omgeving, verspreidingsgebied, etc.
- http://www.natuurinformatie.nl/asp/page.asp?alias=nnm.dossiers&id=i002217&view=natuurdatabase.nl
- http://www.hetnatuurhistorisch.nl/exposities/vast-opgeraapt-opgevist-uitgehakt/wolharige-mammoet.html
- http://dinosaurs.about.com/od/mesozoicmammals/a/elephants.htm (engels)
- http://www.sanparks.org/parks/kruger/elephants/about/evolution.php (engels)
- http://www.himandus.net/elefunteria/library/science+nature/evolution.html (engels)
- http://www.bibliotheek.nl/catalogus/337143137.html
4) Dinosauriërs
- Hier kun je alle kanten mee uit, zorg wel dat je het onderwerp evolutie in beeld houd (hun ontstaan en hun verwantschap met andere diergroepen).
- Er zijn heel veel mooie dinosauriërboeken op de markt, dus zeker ook de bieb induiken!
- http://nl.wikipedia.org/wiki/Dinosauri%C3%ABrs#Evolutie
5) Haaien
- Waar stammen ze van af?
- Stamboom van de familie haaiachtigen.
- http://nl.wikipedia.org/wiki/Haaien
- http://dinosaurs.about.com/od/otherprehistoriclife/a/prehistoric-sharks.htm
- http://en.wikipedia.org/wiki/Shark#Evolution (engels)
- http://www.sharks-world.com/shark_evolution/ (engels)
6) Hond
- Hoe zit het met de domesticatie en hoe zijn de rassen ontstaan?
- http://www.kennislink.nl/publicaties/hoe-de-hond-onze-beste-vriend-werd
- http://nl.wikipedia.org/wiki/Hond#Domesticatie
- http://en.wikipedia.org/wiki/Origin_of_the_domestic_dog (engels)
- http://dinosaurs.about.com/od/otherprehistoriclife/a/Prehistoric-Dogs-The-Story-Of-Dog-Evolution.htm (engels)
7) Kat
- hoe zit de kattenfamilie in elkaar. Hoe zit het met de soortgrenzen binnen de kattenfamilie? Tijgers en leeuwen kun je nog steeds kruizen, en de panterachtigen?
- http://www.hetnatuurhistorisch.nl/exposities/vast-opgeraapt-opgevist-uitgehakt/sabeltandtijger.html
- http://nl.wikipedia.org/wiki/Katachtigen
- http://evolutiebiologie.blogspot.nl/2009/12/katten.html
- http://en.wikipedia.org/wiki/Cat_gap#Cat_evolution (engels)
8) Kip, vogels, veren
- De gevederde dino, archeopterix. Hoe zijn veren ontstaan?
- Pas op, dit onderwerp kan snel te groot worden.. Ik zou het vooral over de oorsprong hebben van de vogels als groep en hun afstamming van de dinosauriërs.
- http://nl.wikipedia.org/wiki/Oorsprong_van_de_vogels
- http://evolution.berkeley.edu/evolibrary/article/evograms_06 (engels)
- https://www.youtube.com/watch?v=aSEukrlf0Ho (engels)
9) Mensachtigen
- Evolutie van aap tot mens.
- Ook voor dit onderwerp is het de moeite waard om rond te kijken naar mooie boeken!
- https://www.youtube.com/watch?v=Ax5yi-UMieY
- https://www.youtube.com/watch?v=8TT3aRU-VnQ (engels)
- http://nl.wikipedia.org/wiki/Evolutie_van_de_mens
10) Planten
- http://www.kennislink.nl/publicaties/de-evolutie-van-het-plantenrijk
- http://en.wikipedia.org/wiki/Evolutionary_history_of_plants (engels)
- https://www.youtube.com/watch?v=gJsCZ7qq8YI (engels)
11) HIV (virus)
- Wat is het en wat zijn de verwanten?
- Hoe verspreidt het zich?
- Wat doet het en waarom is het gevaarlijk?
- Hoe is het bij de mens terecht gekomen?
- Waarom lukt het tot nu toe niet het afdoende te bestrijden?
- Wat is het maatschappelijk probleem?
- http://evolution.berkeley.edu/evolibrary/article/medicine_04 (engels)
- http://www.kennislink.nl/publicaties/op-zoek-naar-de-aan-uitknop-van-hiv
12) Eiland-evolutie (fenomeen)
- Op eilanden worden diersoorten gauw extreem groter of kleiner. Wat zijn de verschillende theorieën daarvoor. Illustreer met voorbeelden.
- Naturalis Leiden
- http://www.kennislink.nl/publicaties/supersnelle-evolutie-op-eilanden
- Rene Dekker evolutie op eilanden: https://www.youtube.com/watch?v=47oIoJQuzQc
- John de Vos, evolutie op eilanden: https://www.youtube.com/watch?v=fJg2_SRDdm0
- http://www.pbs.org/wgbh/nova/evolution/gigantism-and-dwarfism-islands.html (engels)
13) Seksuele selectie (fenomeen)
- Verschillende fenomenen. Illustreer met voorbeelden (v.b. pauw, paradijsvogel ).
- http://www.biologielessen.nl/evolutie/sexuele-selectie
- https://www.youtube.com/watch?v=3H3D3JXEnGs
- http://nl.wikipedia.org/wiki/Seksuele_selectie
- http://www.kennislink.nl/publicaties/seksuele-selectie-door-partnerkeuze-waarom-zijn-veel-vogels-felgekleurd
- https://www.youtube.com/watch?v=4j7GSu99LmY (engels)
14) Antibioticaresistentie (fenomeen)
- Wat is het, wat is de maatschappelijke betekenis.
- Waarom ontstaat het?
- Hoe verspreidt het zich?
- Wat is het gevaar voor mens en dier?
- www.bioplek.org ga naar bacteriën.
- http://www.gezondheid.be/index.cfm?fuseaction=art&art_id=442
- http://en.wikipedia.org/wiki/Antibiotic_resistance (engels en moeilijk)
15) ‘Levende fossielen’ (fenomeen)
- http://nl.wikipedia.org/wiki/Levend_fossiel
- http://www.natuurinformatie.nl/nnm.dossiers/natuurdatabase.nl/i000643.html
- http://www.museon.nl/nl/tags/levende-fossielen
- http://www.diergaardeblijdorp.nl/assets/werkstukken/degenkrab/Degenkrab%2017%20feb%202007.pdf
16) Ontwikkeling van de duim (eigenschap)
- Denk even aan het mogelijke ontstaan en de verspreiding van deze eigenschap. Probeer hier zelf een verklaring voor te vinden vanuit de evolutietheorie. Er zijn nog andere organismen met een duim. Analoge evolutie. Wat is dat en wat is de betekenis ervan voor de evolutietheorie.
- SMS'en bevordert de evolutie van de duim
- Onze duim is erg flexibel, want hij is opponeerbaar, dat wil zeggen je kunt hem plaatsen tegenover alle andere vingers. De apen hebben ook zo'n duim en het is overduidelijk te zien als een aanpassing aan het leven in de bomen. Als je van tak tot tak slingert is het erg handig als je die takken van twee kanten kunt omsluiten. Omdat wij van aapachtige voorouders afstammen hebben we nog steeds zo'n opponeerbare duim, hoewel we niet meer in de bomen leven.De opponeerbaarheid van de duim is een voorbeeld van een aanpassing die voor een ander doel ontwikkeld werd. Hoewel de opponeerbaarheid oorspronkelijk ontstaan is om takken te grijpen, bleek het ook erg handig bij het hanteren van stenen werktuigen en het vasthouden van speren e.d. Ook in de huidige maatschappij kunnen wij niet meer leven zonder opponeerbare duim, want voor allerlei eenvoudige handelingen zoals het slaan van een spijker en het schrijven van een brief moet je je duim tegenover je wijsvinger kunnen plaatsen.In de moderne maatschappij is er een belangrijke functie van de duim bijgekomen, namelijk bij het SMS'en. In Japan noemt men ze thumb tribes: groepen jongeren die de hele dag niks anders doen dan telefoons en ipods bedienen en voor wie een snelle duim van levensbelang is. Jongens en meisjes met een snelle duim kunnen eerder een partner vinden. Mogelijk zijn er verschillen in de beweeglijkheid van de duim, bijvoorbeeld in de spieren, of in de hersenonderdelen die de duim aansturen. Als deze verschillen erfelijk zijn krijgen mensen met een snelle duim ook kinderen met een snelle duim en als er een voordeel is bij het vinden van een partner zullen dat soort mensen steeds talrijker worden ten opzichte van de slome duimers.
17) Adaptatie bij de mens (bijv. huidskleur; eigenschap)
- Wellicht een keuze maken, dus inderdaad huidskleur. Anders wordt het mogelijk te groot.
- http://www.kennislink.nl/publicaties/waarom-europeanen-blank-zijn-punt-punt-punt
- http://en.wikipedia.org/wiki/Human_skin_color#Evolution_of_skin_color (engels)
- http://www.ted.com/talks/nina_jablonski_breaks_the_illusion_of_skin_color/transcript (met nederlandse vertaling)
18) Rudimentaire organen (eigenschap)
- Wat zijn het en wat is de betekenis ervan voor de evolutie-theorie
- Illustreer met voorbeelden: Wordt de mensheid verzwakt doordat we geen natuurlijke selectie meer hebben? Onze kaken worden smaller; probleem van de verstandskies en geboortekanaal wordt nauwer: keizersnede.
- http://en.wikipedia.org/wiki/Vestigiality (engels)
- http://www.kennislink.nl/publicaties/waarom-we-nog-steeds-een-blinde-darm-hebben
- http://www.kennislink.nl/publicaties/op-consult-bij-dokter-darwin
19) Biochemische evolutie
- zie http://www.bioplek.org/6ath/6ath_prct_evolutie.html
- Je kunt kiezen uit twee theoretische practica: de verschillen tussen de bouw van het bloedeiwit van mens, gorilla en paard (eenvoudig) en de ontwikkeling in de bouw van een van de eiwitten die in de mitochondriën de celademhaling regelt (ingewikkelder).
20) Hoe langzaam gaat evolutie
- zie http://www.bioplek.org/6ath/6ath_prct_evolutie.html
- Geschiedenis van het leven op aarde: Wij kunnen ons de evolutie nauwelijks voorstellen, omdat het erg moeilijk is je een juiste voorstelling te maken van een periode langer dan een mensenleven. De bedoeling van deze opdracht is om meer inzicht te krijgen in de lengte van de verschillende geologische perioden en de geschiedenis van het leven gedurende die perioden.
21) Culturele evolutie, memes, memetica
- Culturele evolutie is net zoiets als biologische evolutie, hoor je vaak. In plaats van genenworden er ‘memen’ geselecteerd – ideeën en gedragingen die mensen van elkaar kunnenovernemen. Of toch niet?
- http://nl.wikipedia.org/wiki/Meme_(memetica)
- http://www.npowetenschap.nl/site/artikel/Evolutie-20/4077
- the Selfish Gene
- Richard Dawkins
22) Ouderdomsbepaling
- Waar is ouderdomsbepaling met de 14C-methode op gebaseerd. Op welke manier wordt de methode uitgevoerd?
- http://www.betavak.nl/biologie/halveringstijd.htm
- http://www.biologiepagina.nl/Videobiologie/absolutekoolstofdatering.htm
- http://www.bioplek.org/6ath/6ath_prct_evolutie.html
23) Alternatieve theorieën over evolutie
- Dit onderwerp kan heel breed zijn en mag ook gaan over theorieën over het ontstaan van het leven, zoals de Gaia-theorie. Lang niet iedereen is overtuigd van de Evolutie-theorie van Darwin. Zo is er ook de theorie van Haeckel en een theorie van Jos Verhulst. Ook zijn er heel wat mooie theorieën over het ontstaan van het leven op aarde.
- http://www.scholieren.com/praktische-opdracht/31996
- http://nl.wikipedia.org/wiki/Jos_Verhulst_(wetenschapper)
- http://users.telenet.be/antroposofie/vanaf40/SKEPP.pdf
24) Fossielen
- zie http://www.bioplek.org/6ath/6ath_prct_evolutie.html
- Heb je een fossiel waar je graag meer van wilt weten, of wil je aan de slag met de fossielen van school? Bij deze opdracht ga je tekenen, beschrijven en determineren.
25) Evolutie ledematen gewervelde dieren
- zie http://www.bioplek.org/6ath/6ath_prct_evolutie.html
- Convergente evolutie / divergente evolutie
- Onderzoek naar de verschillen en overeenkomsten in de bouw van de voorste ledematen van de haai, een Ichtyosauriër, een pinguïn en een dolfijn.
- Bestuderen van de aanpassing (adaptatie) van de voorste ledematen van verschillende soorten zoogdieren aan de functie die die voorste ledematen hebben.
26) Seizoensdimorfismen - een aantal Afrikaanse vlinders wisselt met de seizoenen van uiterlijk en activiteit
- http://www.kennislink.nl/publicaties/wat-vlinderoogvlekken-ons-vertellen
- http://www.researchgate.net/publication/9046492_Ancient_Wings_Animating_the_evolution_of_butterfly_wing_patterns
27) Selfish genes
- Zijn genen zelfzuchtig, dus alleen uit op het eigen belang? Zijn organismen niets meer dan een soort verpakking van genen, die zichzelf willen verspreiden? Dawkins heeft hier een boek over geschreven.
- https://nl.wikipedia.org/wiki/The_Selfish_Gene
28) Altruïsme vanuit evolutionair oogpunt
- Sociale evolutie, evolutie van moraliteit, religie
- Frans de Waal - schrijver, onderzoeker
- http://www.sciencepalooza.nl/2011/05/sociale-robotjes-bewijzen-survival-of-the-nicest/
- http://www.scientias.nl/bouwstenen-van-de-moraal-god-evolutie/
29) evolutie sluipwespen en hun gastheren: sluipwesp blijkt superneus!
- http://www.willyvanstrien.nl/pdfs/selectiepdfs/geen%20seks,%20toch%20evolutie.pdf
- Jacques van Alphen: het smalle pad
30) Evolutie met een slakkengang
- Wanneer en hoe is deze groep (weekdieren, mollusken) ontstaan, interessante kenmerken.
- https://www.ou.nl/documents/13350/470dea13-d6d3-4218-9365-4c1fe1fb9315
- https://science.naturalis.nl/en/people/scientists/edi-gittenberger/
- ‘We doen of we ná de evolutie leven’
- https://openaccess.leidenuniv.nl/bitstream/handle/1887/19695/afscheidsrede%20Gittenberger.pdf?sequence=2
31) Schimmels en evolutie
- http://www.kennislink.nl/publicaties/schimmelige-algen
- http://www.kennislink.nl/publicaties/schoonheid-in-de-wetenschap-schimmels
- http://www.natuurinformatie.nl/nnm.dossiers/natuurdatabase.nl/i001132.html
32) Evolutie cholera / de pest / andere bacterieziektes en invloed op evolutie mens (co-evolutie)
- http://www.sciencedaily.com/releases/2014/01/140109003802.htm
- http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2672/Wetenschap-Gezondheid/article/detail/3589890/2014/02/04/Pestepidemieen-zorgden-voor-evolutie-van-ons-immuunsysteem.dhtml
- http://www.ru.nl/@931822/pagina/
- http://www.nu.nl/wetenschap/3519083/cholera-beinvloedt-menselijke-evolutie.html
33) Evolutie van zoogdieren
- http://wetenschap.infonu.nl/diversen/26076-evolutie-van-de-zoogdieren.html
- http://www.sg.uu.nl/nieuwsblog/2011/09/21/de-aarde-als-experimentele-proeftuin-evolutie-van-het-zoogdier
34) Evolutie van het hart
- https://www.nvvc.nl/UserFiles/ons_hart_evolutie.pdf
- http://www.natuurinformatie.nl/nnm.dossiers/natuurdatabase.nl/i002265.html
- http://www.sciencejournalist.eu/documents/malarianrc.pdf
35) Evolutie geleedpotigen / insecten
- http://www.kennislink.nl/publicaties/complexe-evolutie
- http://www.kennislink.nl/publicaties/bouwplan-insecten-ontstond-maar-een-keer
36) Evolutie zeehond / zeebeer / walrus, etc.
- http://viersterren.wordpress.com/2009/04/22/belangrijke-vondst-in-de-stamboom-van-de-zeehond/
37) Evolutie amfibieën, Ichthyostega, eerste landdieren
- http://www.nu.nl/wetenschap/3003029/eerste-landdieren-bewogen-zich-voort-als-zeehonden-.html
38) Evolutie van het oog. Vergelijking tussen ogen van verschillende dieren
- http://www.science.uva.nl/research/amstel/betapartners2/VO/Minimodules/Evolutie%20van%20het%20Oog%20HAVO%20leerling.pdf
- http://www.kennislink.nl/publicaties/ogen-in-de-evolutie
- http://www.ru.nl/rechten/@764977/pagina/
39) Evolutie van Slangen
- http://www.newscientist.nl/nieuws/nieuwe-kijk-op-evolutie-van-slangen-en-hagedissen/
40) Malaria
- https://www.lumc.nl/sub/1040/att/811071156182556/811130228382556/811130232202556/811181139002556/811180131532556.pdf
- http://www.trouw.nl/tr/nl/5009/Archief/archief/article/detail/1851059/2011/02/23/Parasiet-experimenteert-op-Afrikaan.dhtml
- http://digitalcommons.unl.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1257&context=parasitologyfacpubs
Geen opmerkingen:
Een reactie posten